پایان صبـر وزیر امور خارجه کشورمان جناب آقای متّکی

وزیر امور خارجه کشورمان به سخنان حمید بقایی شدیدا انتقاد کرد

تهران امروز می نویسد: منوچهر متکی دیر عصبانی می‌شود. وقتی هم عصبانی می‌شود نشان می‌دهد که دل پر دردی دارد و مجبور شده است گلایه‌های خود را آشکارا بگوید. به خصوص که مخاطب اصلی او اعضای دولت باشند. سرانجام وزیر امورخارجه هم به انتصاب نمایندگان ویژه از سوی رئیس‌جمهور اعتراض کرد تا بر تعداد منتقدان موازی کاری در سیاست خارجی افزوده شود. البته لحن انتقاد منوچهر متکی نشان می‌دهد که وزیر امور خارجه کشورمان از انتصاب‌های اخیر خشنود نبوده و شاید مخالفت رهبر معظم انقلاب اسلامی با موازی‌کاری در دستگاه دیپلماسی بستر مناسب را برای وزیر امور خارجه فراهم کرد تا او نیز نسبت به این موضوع هشدار دهد. سخنان روز یک‌شنبه حمید بقایی رئیس سازمان میراث فرهنگی در مورد ادامه روند انتصاب نمایندگان ویژه رئیس‌جمهور در آفریقا و آمریکای جنوبی موضوعی نبود که وزیر امور خارجه به راحتی از آن بگذرد

متکی برای بیان مخالفت خود با اظهارات بقایی به سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای هیات دولت استناد کرد و ضمن تاکید بر فصل الخطاب بودن نظرات ایشان اعلام کرد:« تضعیف دستگاه دیپلماسی کشور به‌ویژه در شرایط کنونی آن هم توسط برخی از اعضای دولت مصداق بارز «بر شاخه نشستن و بن بریدن» است.» به گزارش فارس وی روز گذشته در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران در خصوص اظهارات حمید بقایی گفت:« مشخص نیست آقای بقایی بر اساس کدام مسئولیت و از چه جایگاهی اینگونه سخنان نسنجیده را بیان می‌کند، در حالی که هنوز آثار منفی اظهارات اخیر ایشان که موجب بروز مشکل در روابط خارجی شد، از بین نرفته است.» اشاره وزیر امور خارجه کشورمان به سخنان حمید بقایی، نماینده ویژه محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور کشورمان در کنفرانس «ایران پل پیروزی » بود که بلافاصله از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تکذیب شد. هر چند که این تکذیب هم باعث نشد تا ترک‌ها ایران را به خاطر سخنان یک مقام دیپلماتیک بازخواست نکنند. با وجود این تکذیب، سخنان متکی نشان می‌دهد که وی همچنان از اظهارات حمید بقایی شکایت دارد.

وزیر امور خارجه کشورمان همان روزی که سخنان نماینده ویژه رئیس‌جمهور با واکنش ترک‌ها مواجه شده بود به مقامات ترکیه اعلام کرد که خود آقای بقایی در مورد اظهاراتش توضیح خواهد داد. شاید منوچهر متکی انتظار داشت بعد از سخنان مقام معظم رهبری پرونده انتصاب نمایندگان ویژه متوقف شود و شاهد انتصاب نماینده جدید نباشیم. اما به نظر می‌رسد سخنان روز یک‌شنبه حمید بقایی وزیر امور خارجه را شوکه کرده است. به همین دلیل است که وزیر امور خارجه از مسئولان و مدیران به‌ویژه در قوه‌مجریه خواست هزینه کشور را در اداره روابط خارجی با سخنان ناپخته بالا نبرند. این انتقاد صریح در حالی بیان شده است که پیش از سخنان مقام معظم رهبری برخی از کارشناسان نسبت به سکوت منوچهر متکی در مورد انتصاب نمایندگان ویژه معترض بودند. به اعتقاد آنها انتصاب نماینده ویژه از سوی رئیس‌جمهور مصداق بارز دور زدن وزارت امور خارجه است. به نظر می‌رسد که متکی قبلا نیز سخن منتقدان خود را باور داشته است و اکنون فضا را برای بیان انتقادهای خود مهیا می‌داند.



پرونده بی‌پایان

پرونده انتصاب نمایندگان ویژه که از چند هفته پیش باز شده است سودای پایان یافتن ندارد. اصرار دولت بر ادامه این روند و سخنان روز یک‌شنبه بقایی با انتقادات نمایندگان مجلس شورای اسلامی همزمان شده است. این در حالی است که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی مفصل صریحا مخالفت خود را با اقدام اخیر دولت اعلام کرده است. نمایندگان از طیف‌های مختلف نیز در تذکرات خود نسبت به ادامه این روند هشدار دادند.

به اعتقاد منتقدان بعد از سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر پرهیز از موازی کاری ادامه انتصاب‌ها به صلاح نیست و نمی‌تواند نتایج مطلوبی را به بار آورد. موج مخالفت‌ها با انتصاب‌های ویژه سنگین است اما دولت همچنان به رویه خود اعتقاد دارد.

مخالفت با موازی‌کاری یا مخالفت با مشایی و بقایی؟

از زمانی که اسفندیار مشایی و حمید بقایی به همراه ابوالفضل ظهره‌وند و محمد مهدی آخوند‌زاده در احکامی جداگانه از سوی رئیس‌جمهور به عنوان نماینده ویژه انتخاب شدند منتقدان دولت موجی از انتقادات را به راه انداخته اند. البته جنس این انتقادات یکسان نیست. برخی از آنها به اصل تصمیم رئیس‌جمهور انتقاد دارند.

مبنای مخالفت نیز اجتناب از موازی کاری در سیاست خارجی است. به اعتقاد بسیاری از منتقدان طبق اصل 110 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تعیین جهت گیری‌های کلی در حوزه سیاست خارجی بر عهده مقام معظم رهبری است و وزار ت امور خارجه موظف به عملیاتی کردن راهبردهای کلی مطابق با اصول دیپلماسی کشور است. منتقدان اقدام احمدی‌نژاد را به نوعی تقلید از ایالات متحده می‌دانند و اعتقاد دارند به دلیل ساختارهای متفاوت شیوه رایج انتصاب نمایندگان در ایالات متحده در ایران نمی‌تواند موفقیت آمیز باشد.

بر همین مبنا برخی از مخالفان تصمیم رئیس‌جمهور اعتقاد دارند که این تصمیم نه تنها می‌تواند به عنوان تخطی از اصول قانون اساسی تفسیر شود بلکه از لحاظ کارکردی نیز نمی‌تواند نتایج مطلوبی را در بر داشته باشد. اما گروه دوم از منتقدان بیشتر از اینکه به اصل تصمیم رئیس‌جمهور خرده بگیرند نسبت به انتخاب افراد حساسیت دارند. به خصوص منتقدان نسبت به انتصاب اسفندیار مشایی در خاور میانه و حمید بقایی در آسیا حساسیت ویژه‌ای دارند و عده‌ای از آنها ضمن اینکه بحث عدم تجربه این افراد را به میان می‌کشند. این دسته از مخالفان علاوه بر اینکه بر تخصص دیپلماتیک نمایندگان ویژه تاکید می‌کنند معتقدند که سبک اظهار نظر افراد در امور دیپلماتیک هم از اهمیت خاصی برخوردار است. زیان‌های سیاست موازی کاری و عدم تطابق با قانون اساسی کشور و فقدان تجربه نمایندگان ویژه و مسئله دار بودن برخی از آنها مبانی اصلی مجموعه انتقادهایی هستند که نسبت به تصمیم رئیس‌جمهور اتخاذ شده است.

با این وجود دولت بر ادامه روند خود اصرار دارد. این ماجرا تا کجا و با چه هزینه‌ای ختم شود همچنان در ابهام قرار دارد. اما موضوع مشخص این است که حلقه منتقدان گسترده شده است. اکنون وزیر امور خارجه نیز در این حلقه قرار گرفته است. شاید همراهی مشایی با احمدی‌نژاد در سفر به قطر متکی را حساس تر کرده است. حال این پرسش مطرح است که انتخاب این نمایندگان ویژه به اعتبار وزیر امور خارجه نزد مقامات سایر کشورها لطمه نمی‌زند؟

روزنامه تهران امروز