استفاده ابزاری از دختران جوان در تبلیغات
تبلیغات بهترین وسیله برای معرفی محصولات مختلف و نشان دادن مزایا و کارکردهای متفاوت یک کالا است، تا مخاطبین بتوانند با مقایسه کالاها در کیفیت و قیمت نسبت به خرید آن اقدام کنند، اما اینکه این تبلیغات از طریق چه رسانه ای و یا مرد و زن در این تبلیغ چه جایگاهی باید داشته باشند و چه کسی اساسأ باید به تخلفات در این زمینه رسیدگی کند، موضوعی است که سعی شده به اختصار در این گزارش به آن پرداخته می شود.
در سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی عمده ترین نوع استفاده از زنان در تبلیغات، استفاده ابزاری از تصاویر زنان در همه رسانه‌ها برای فروش بیشتر کالا یا خدمات معرفی شده بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال تصویب قانون جدید برای فعالیت‌های تبلیغاتی استفاده ابزاری از زنان در تبلیغات ممنوع شد(قوانین مربوط به تاسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت‌های کانون های آگهی تبلیغاتی، مصوب در سال ۱۳۵۸ و اصلاحات در سال ۱۳۷۹).
با این همه به دلیل مبهم بودن و قابل تفسیر به رای بودن مفهوم «استفاده ابزاری» به تدریج استفاده از زنان در تبلیغات بار دیگر رایج شد. مهم‌ترین بخش تحول به استفاده زنان در تبلیغات را می‌توان به سالهای پس از ۱۳۷۶ نسبت داد.
با حاکمیت فضای به نسبت باز سیاسی فرصت بیشتری در اختیار شرکت‌های تبلیغاتی قرار گرفت و موج تازه‌ای در عرصه تبلیغات آغاز شد که در آن زنان اغلب در نقش مادری و همسری و برای تبلیغ کالاهای مصرفی درون خانه ظاهر شدند. این تبلیغات ابتدا در نشریات خانوادگی و پس از آن در تبلیغات تلویزیونی و رادیویی بازتاب یافت تا جایی که برای تبلیغ کالایی غیرایرانی، از تصویر یکی از مجریان زن تلویزیون در حالت‌های مختلف بر بیلبوردهای شهر تهران استارت این نوع تبلیغات زده شد و اما سوالی که مطرح می شود اینست که اگر تبلیغاتی خلاف قانون منتشر شد چه نهادی مسئول برسیدگی به این تخلف است ؟
قوانین چه می گویند
بر طبق قانون یکی از مأموریت‌های اصلی دفتر تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نظارت بر آگهی‌ها و انطباق آن با موازین شرعی و قانونی کشور است؛ اگر آگهی‌های تبلیغاتی که در صدا و سیما، در تبلیغات محیطی، روزنامه‌ها و نشریات به چاپ می‌رسد، خلاف موازین شرعی و قانونی باشد، این نهاد قانونی باید برخورد لازم با این تخلف را انجام دهد .
در دستورالعمل و مجموعه ضوابط تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی که به وسیله اداره کل بازرگانی صدا و سیما تهیه شده و در اختیار سازندگان و سفارش دهندگان آگهی‌ها قرار داده شده است ،که بر طبق اصل ۵۶ آن زن در نظام مقدس اسلامی از موقعیت ویژه ای برخوردار است و قوانین و احکام مقدس اسلام برای زن جایگاه رفیعی را قائل است، لذا استفاده از حضور خانم هادر آگهی های رادیو تلویزیونی مستلزم اعمال دقت های خاصی می باشد و باید جایگاه زن مسلمان و شئون او مد نظر باشد و مطابق اصل ۵۷ حضور خانم‌ها و دختر خانم‌ها در آگهی های رادیو تلویزیونی در صورت اقتضاء موضوع مورد آگهی بدون آرایش و با رعایت کامل حجاب اسلامی امکان پذیر است .
همچنین بر اساس «ماده ۳» دستورالعمل اجرایی تبلیغات شهری، هرگونه استفاده ابزاری از زن در تبلیغات ممنوع است و پوشش و آرایش شخصیت‌های مورد استفاده در آگهی باید متناسب با عرف ملی و مذهبی جامعه باشد.
به عنوان نمونه این تبلیغات یک شرکت در فضای مجازی و رسانه های مکتوب است که در آن می توانید استفاده ابزاری از زنان ، بازیگران و مجریان مشهور را ببینید و سوال اینکه چه کسی پاسخگوی انتشار این نوع تبلیغات در جمهوری اسلامی ایران است ؟
در سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی عمده ترین نوع استفاده از زنان در تبلیغات، استفاده ابزاری از تصاویر زنان در همه رسانه‌ها برای فروش بیشتر کالا یا خدمات معرفی شده بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال تصویب قانون جدید برای فعالیت‌های تبلیغاتی استفاده ابزاری از زنان در تبلیغات ممنوع شد(قوانین مربوط به تاسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت‌های کانون های آگهی تبلیغاتی، مصوب در سال ۱۳۵۸ و اصلاحات در سال ۱۳۷۹).
با این همه به دلیل مبهم بودن و قابل تفسیر به رای بودن مفهوم «استفاده ابزاری» به تدریج استفاده از زنان در تبلیغات بار دیگر رایج شد. مهم‌ترین بخش تحول به استفاده زنان در تبلیغات را می‌توان به سالهای پس از ۱۳۷۶ نسبت داد.
با حاکمیت فضای به نسبت باز سیاسی فرصت بیشتری در اختیار شرکت‌های تبلیغاتی قرار گرفت و موج تازه‌ای در عرصه تبلیغات آغاز شد که در آن زنان اغلب در نقش مادری و همسری و برای تبلیغ کالاهای مصرفی درون خانه ظاهر شدند. این تبلیغات ابتدا در نشریات خانوادگی و پس از آن در تبلیغات تلویزیونی و رادیویی بازتاب یافت تا جایی که برای تبلیغ کالایی غیرایرانی، از تصویر یکی از مجریان زن تلویزیون در حالت‌های مختلف بر بیلبوردهای شهر تهران استارت این نوع تبلیغات زده شد و اما سوالی که مطرح می شود اینست که اگر تبلیغاتی خلاف قانون منتشر شد چه نهادی مسئول برسیدگی به این تخلف است ؟
قوانین چه می گویند
بر طبق قانون یکی از مأموریت‌های اصلی دفتر تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نظارت بر آگهی‌ها و انطباق آن با موازین شرعی و قانونی کشور است؛ اگر آگهی‌های تبلیغاتی که در صدا و سیما، در تبلیغات محیطی، روزنامه‌ها و نشریات به چاپ می‌رسد، خلاف موازین شرعی و قانونی باشد، این نهاد قانونی باید برخورد لازم با این تخلف را انجام دهد .
در دستورالعمل و مجموعه ضوابط تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی که به وسیله اداره کل بازرگانی صدا و سیما تهیه شده و در اختیار سازندگان و سفارش دهندگان آگهی‌ها قرار داده شده است ،که بر طبق اصل ۵۶ آن زن در نظام مقدس اسلامی از موقعیت ویژه ای برخوردار است و قوانین و احکام مقدس اسلام برای زن جایگاه رفیعی را قائل است، لذا استفاده از حضور خانم هادر آگهی های رادیو تلویزیونی مستلزم اعمال دقت های خاصی می باشد و باید جایگاه زن مسلمان و شئون او مد نظر باشد و مطابق اصل ۵۷ حضور خانم‌ها و دختر خانم‌ها در آگهی های رادیو تلویزیونی در صورت اقتضاء موضوع مورد آگهی بدون آرایش و با رعایت کامل حجاب اسلامی امکان پذیر است .
همچنین بر اساس «ماده ۳» دستورالعمل اجرایی تبلیغات شهری، هرگونه استفاده ابزاری از زن در تبلیغات ممنوع است و پوشش و آرایش شخصیت‌های مورد استفاده در آگهی باید متناسب با عرف ملی و مذهبی جامعه باشد.
به عنوان نمونه این تبلیغات یک شرکت در فضای مجازی و رسانه های مکتوب است که در آن می توانید استفاده ابزاری از زنان ، بازیگران و مجریان مشهور را ببینید و سوال اینکه چه کسی پاسخگوی انتشار این نوع تبلیغات در جمهوری اسلامی ایران است ؟
نهایتا اینکه عدم نظارت سازمان ها و نهاد های مسئول در این زمینه موجب نوعی هرج و مرج در این امر و سوء استفاده بنگاه های تجاری برای کسب سود بیشتر از زنان شده است.
لذا ضرروی است تا مسئولان از زیر بار وظیفه قانونی خود شانه خالی نکرده و به بهانه سپردن این وظیفه به نهاد دیگر خود را تبرئه نکنند و در پایان این سئوال به ذهن می رسد که آیا نقش آفرینی زن در تبلیغات است یا در خانه و کنار خانواده؟ پاسخ با شما….
هادیان البرز
